روانشناسی علمی است که به مطالعه ی روح یا روان انسان ها می پردازد. تا سال 1960، اینکه روانشناسی یکی از علوم زیستی یا اجتماعی است همیشه چالش برانگیز بوده است و از آن زمان به بعد به عنوان یکی از زیرمجموعه های علوم رفتاری معرفی شد.
روانشناسی را یک علم می دانند زیرا مجموعه ای از اطلاعات سازمان یافته است که از طریق روش های علمی بدست آمده اند و به دنبال توصیف، توضیح و پیش بینی عواملی است که بر رفتار انسان ها تاثیر می گذارد. رفتار انسان ها شامل درونیات، از جمله افکار، واکنش های احساسی و غرایز می شود که این موارد می توانند نشات گرفته از عوامل بیرونی و درونی باشند. روانشناسی در کانادا همزمان با اروپا و ایالات متحده آمریکا توسعه پیدا کرد. رشته روانشناسی در نیمه نخست قرن نوزدهم در گروه فلسفه و اخلاق در دانشگاه های کانادا تدریس می شده است . نخستین بار در دانشگاه دالهوزی رشته روانشناسی ارائه شد که البته نتوانست در توسعه رشته روانشناسی تاثیر چشمگیری بگذارد. خوشبختانه، زمانی که ویلیام لیال که در هلیفکس تدریس می کرد، نخستین کتاب در حوزه روانشناسی در کانادا را منتشر کرد.
در سال 1889 مارک بالدوین از مشاهیر روانشناسی، که در تورنتو به تدریس روانشناسی می پرداخت نخستین آزمایشگاه روانشناسی را در کانادا راه اندازی کرد. در سال 1920 نخستین دپارتمان های مستقل روانشناسی نیز در مک گیل و کانادا شروع به کار کردند، پس از این نیز در سایر دانشگاه ها هم، روانشناسی از زیرشاخه دپارتمان های فلسفه خارج شد و مستقلا دپارتمان های روانشناسی شروع به کار کردند.
دانشگاه های روانشناسی در کانادا به دو دسته دانشگاه های فرانکوفون (فرانسه زبان) همچون دانشگاه های مونترآل و اتاوا و دانشگاه های آنگلوفون (انگلیسی زبان) تقسیم می شوند. این دو دسته دانشگاه در تدریس روانشناسی هرکدام رویکرد های خاص خودشان را دارند. رویکرد دانشگاه های آنگلوفون بیشتر مبتنی بر ترکیبی از رئالیسم اسکاتلندی و ایده آلیسم بریتانیایی می باشد در حالیکه رویکرد روانشناسی در دانشگاه های فرانکوفون مبتنی بر فلسفه تامیست کاتولیک است. در سه دهه گذشته روانشناسی به سرعت در کانادا توسعه پیدا کرد و امروزه در اکثر دانشگاه های کانادا دپارتمان های مستقل روانشناسی وجود دارند و نزدیک به 88 برنامه روانشناسی در این دانشگاه ها ارائه می شوند.
علم روانشناسی از همان نخست به عنوان یکی از علوم کاربردی در زمینه های مختلف به کار گرفته شد و امروزه نیز در بسیاری از بخش های مختلف صنعت و زندگی شخصی افراد در کانادا کاربرد دارد. در این مقاله قصد داریم علاوه بر بررسی شرایط تحصیل رشته روانشناسی در کانادا، به معرفی دانشگاه های برتر کانادا در رشته روانشناسی و بازار کار این رشته در کانادا و شرایط گرفتن مجوز فعالیت برای روانشناسان در کانادا بپردازیم.
تحصیل در رشته روانشناسی در کانادا
درست مانند بسیاری دیگر از رشته ها، رشته روانشناسی هم از جمله رشته هایی است که دانشجویان بین المللی رویای تحصیل در کانادا و در این رشته را دارند و بسیاری از دانشگاه های کانادا برنامه های متنوعی را در این زمینه ارائه می دهند. از مزایای روانشناسی در کانادا این است که تعداد زیادی از دانشگاه های کانادا در میان 150 دانشگاه برتر دنیا در رشته روانشناسی قرار گرفته اند، همچنین از طریق تحصیل روانشناسی در دانشگاه های این کشور، دانشجویان راحت تر در این کشور به کار می رسند و براساس گزارش سایت بانک مشاغل کانادا بین سال های 2017 تا 2026، 16،500 فرصت شغلی جدید برای روانشناسان در کانادا ایجاد خواهد شد.
مقاطع تحصیلی رشته روانشناسی در کانادا
متقاضیان تحصیل در رشته روانشناسی در کانادا می توانند برای مدارک مختلف اقدام به گرفتن پذیرش از دانشگاه های کانادا بکنند. این مدارک شامل:
مدرک کاردانی رشته روانشناسی: گرفتن این مدرک دو سال به طول می انجامد که در دانشگاه ها و کالج های کانادا ارائه می شود. البته این مدرک یک مدرک دو ساله است به همین علت به طور کامل و در تمام حوزه های روانشناسی نمی توانند با این مدرک فعالیت کنند. پس اگر شما برای این مدرک اقدام بکنید طبیعتا پس از فارغ التحصیلی، فرصت های شغلی کمتری برای شما وجود خواهد داشت.
مدرک لیسانس روانشناسی: خود این مدرک شامل دو مدرک لیسانس سه ساله روانشناسی و لیسانس چهارساله روانشناسی می شود که لیسانس چهارساله آن همراه با یک سال گذراندن طرح و کسب تجربه عملی بیشتر در رشته روانشناسی می باشد. با مدرک لیسانس روانشناسی، فرصت های شغلی زیادی برای دانشجویان فراهم می شود اما برای اینکه روانشناس بالینی شوند کافی نمی باشد بلکه نیاز به تحصیل در مقاطع ارشد و دکترای روانشناسی و به دنبال آن مجوز فعالیت در حوزه روانشناسی بالینی و حوزه درمان می باشد.
مدرک ارشد رشته روانشناسی: برای گرفتن مدرک ارشد در رشته روانشناسی دانشجویان باید مدرک لیسانس رشته روانشناسی را داشته باشند و پس از گرفتن این مدرک، فارغ التحصیلان می توانند در حوزه درمانی، بخش دولتی و دانشگاه ها مشغول به کار شوند. این دوره بسته به برنامه ای که دانشگاه ارائه می دهد بین دو تا سه سال به طول می انجامد.
مدرک Ph.D در رشته روانشناسی: با در دست داشتن مدرک Ph.D در این رشته، فارغ التحصیلان می توانند در بیمارستان ها و کلینیک های روانشناسی تحت نظارت یک دکتر روانشناس به ارائه خدمات روانشناسی بپردازند یا همچنین دفتر شخصی خودشان را تاسیس کنند. این دوره بین 5 تا 7 سال به طول می انجامد.
مهاجرت به کانادا به عنوان روانشناس
گرایش های رشته روانشناسی در کانادا
روانشناسی از جمله رشته هایی است که در کنار یادگیری تئوری مفاهیم، دانشجویان باید آموزش ببینند که چگونه این اطلاعات را نیز بکار بگیرند، به همین علت این رشته در کنار آموزش تئوری و کسب اطلاعات به کسب تجربه نیز نیاز دارد. برای یک متقاضی تحصیل در رشته های روانشناسی در کانادا گرایش های زیر ارائه می شوند:
روانشناسی صنعتی و سازمانی، روانشناسی تجربی، فیزیولوژی تلفیقی، روانشناسی بالینی، جرم شناسی، روانشناسی آموزش، مشاوره، روانپزشکی، روانشناسی کودک، عصب شناسی یا نوروسایکولوژی، علوم شناختی و …
دانشگاه ها و کالج های برتر در رشته روانشناسی در کانادا
براساس گزارش سایت QS ده دانشگاه کانادایی در لیست دویست دانشگاه برتر دنیا در رشته روانشناسی قرار می گیرند این دانشگاه ها عبارتند از:
دانشگاه بریتیش کلمبیا، دانشگاه تورنتو، دانشگاه مک گیل، دانشگاه واترلو، دانشگاه مونترآل، دانشگاه وسترن، دانشگاه یورک، دانشگاه مک مستر،دانشگاه کویینز و دانشگاه سایمون فریزر. برای تحصیل در این دانشگاه ها دانشجویان نیاز به مدرک دیپلم ومدرک زبان قابل قبول آن دانشگاه دارند. اکثر این دانشگاه ها مدرک زبان آیلتس 6.5 تا 7 و تافل 89 تا 100 را نمره قابل قبولی می دانند.
رنک دانشگاه | نام دانشگاه | رنک جهانی | شهریه تخمینی تحصیل در مقطع لیسانس (سالانه) |
1 | دانشگاه بریتیش کلمبیا | 16 | 40,305 – 43,193 |
2 | دانشگاه تورنتو | 19 | 56,463 – 60,415 |
3 | دانشگاه مک گیل | 29 | 19,198 – 44,916 |
4 | دانشگاه واترلو | 95 | 42,000 – 45,000 |
5 | دانشگاه مونترآل | 101-150 | 18,190 |
6 | دانشگاه وسترن | 101-150 | 36,208 |
7 | دانشگاه یورک | 101-150 | 32,416 |
8 | دانشگاه مک مستر | 151-200 | 34,088 |
9 | دانشگاه کویینز | 151-200 | – |
10 | دانشگاه سایمون فریزر | 151-200 | 29,910 |
علاوه بر این دانشگاه ها که متقاضیان از طریق تحصیل در آن ها می توانند مدرک لیسانس، ارشد یا دکترا را دریافت کنند، در کانادا کالج هایی هم وجود دارند که رشته روانشناسی را ارائه می دهند و متقاضیان تحصیل در این کالج ها پس از اتمام دوره تحصیلشان گواهینامه شرکت در این دوره ها را می گیرند یا از طریق شرکت در برنامه های دیپلمای روانشناسی، مدرک این دوره را دریافت می کنند. این دوره ها معمولا یکساله هستند و هزینه کمتری دارند. از معروف ترین این برنامه ها می توان به دوره اوتیسم و علوم رفتاری در کالج فنشاو، مدرک روانشناسی و دیپلم مشاوره در دانشگاه کبک و دیپلم روانشناسی سلامت در دانشگاه یورک اشاره کرد که هزینه این دوره ها بین 13000 دلار تا 25000 دلار متفاوت است.
بازار کار رشته روانشناسی در کانادا
بر اساس گزارش انجمن سلامت روان کانادا، هرساله یک نفر از پنج نفر مشکلات روانی حاد را تجربه می کنند. امروزه نیز شرایط زندگی به گونه ای شده است که انسان ها بیش از هر زمان دیگری به کمک های روانشناسی احساس نیاز پیدا کرده اند.
مشاغل روانشناسی نه تنها جزء مشاغل مورد نیاز (In demand) کانادا محسوب می شوند همچنین از جمله پردرآمدترین مشاغل در کانادا نیز هستند. به نحوی که یک روانشناس بالینی با تجربه و ماهر می تواند سالیانه بین 97،451 تا 130،932 دلار، درآمد داشته باشد.
فارغ التحصیلان رشته روانشناسی می توانند در حوزه های بسیار متنوعی از جمله مشاور ترک اعتیاد، کارشناس بازاریابی، مشاور تحصیلی، کارشناس منابع انسانی، مددکار اجتماعی، کارآفرین، محقق و پژوهشگر، شغل پیدا کرده و مشغول به کار شوند. مشاوره روانشناسی، روانشناسی بالینی و عصب شناسی یا نوروسایکولوژی از پردرآمدترین مشاغل رشته روانشناسی هستند.
مشاوران روانشناسی به مراجعان و بیماران خود کمک می کنند تا سلامت ذهنی و احساسی خود را بهبود ببخشند. آن ها از طریق جلسات تراپی و مشاوره و بکارگیری تکنیک های روانشناسی به سلامت روان مراجعان خود کمک می کنند. رنج دستمزد ساعتی این مشاوران بین 29 تا 36 دلار متغیر است. دستمزد سالانه مشاوران روانشناسی بین 43،000 دلار تا 173،000 دلار می باشد. سطح تجربه، استان یا شهر حوزه فعالیت و سطح تحصیلات و گرایش تحصیلی، از جمله موارد تاثیر گذار بر دستمزد روانشناسان می باشد.
عصب شناسان یا نوروسایکولوژیست ها از طریق بررسی و مطالعه ساختار فیزیکی مغز انسان به دنبال کشف تاثیر ساختار مغز و عوامل موثر بر احساسات و واکنش های انسان ها هستند و بررسی می کنند که ساختار مغزی مراجعینشان چه تاثیری بر رفتارها و عکس العمل های آن ها دارد. به علت اینکه شغل آن ها ترکیبی از زیست شناسی و فن مشاوره است بنابراین دستمزد این دسته از روانشناسان نیز از سایر همکاران خود بیشتر است و متوسط ساعتی 50 دلار دستمزد دریافت می کنند. دستمزد سالانه عصب شناس ها تقریبا 91،000 دلار می باشد.
روانشناسان بالینی از طریق جلسات مشاوره به بیماران خود کمک می کنند تا شرایط روانی خود را ارزیابی کنند و مشکلات روانشناختی فردی خودشان را تشخیص دهند. پس از تشخیص مشکل روانشناختی بیمارروانشناسان بالینی شروع به درمان بیماران خود از طریق تکنیک های روانشناسی می کنند. میانگین دستمزد روانشناسان بالینی 78،000 دلار سالیانه است که رنج درآمد آن ها میان 50،000 دلار تا 209،000 دلار متغیر می باشد.
برای روانشناس شدن در کانادا در وهله اول متقاضیان باید در این رشته تحصیل کنند. مدرک لیسانس روانشناسی پایه ی ادامه تحصیل در مدارج تحصیلات تکمیلی رشته روانشناسی می باشد. اینکه متقاضیان تا چه مقطعی به ادامه تحصیل بپردازند بستگی به آینده شغلی دارد که برای خودشان در نظر گرفته اند. پس از تکمیل تحصیلات، فارغ التحصیلان رشته روانشناسی باید مجوز فعالیت به عنوان روانشناس را بگیرند، برای گرفتن مجوز، آن ها نیاز دارند که یک دوره کارآموزی را پشت سر بگذارند و پس از آن آزمون بدهند و در برخی موارد نیز تحصیلات خود را با گذراندن دوره هایی تکمیل کنند تا در جدید ترین تحولات علم روانشناسی به روز باشند.
شرایط گرفتن مجوز کار روانشناسی در کانادا
برای فعالیت در زمینه روانشناسی در کانادا درست مانند سایر مشاغل حوزه سلامت و درمان، روانشناسان نیز باید مجوز فعالیت داشته باشند، هر استان در کانادا مرجع مشخص خود را برای صدور مجوز فعالیت در حوزه خودش دارد. لزوم گرفتن مجوز این تضمین را برای جامعه ایجاد می کند که حتما روانشناسان خبره و ماهر به آن ها مشاوره می دهند.
ملزومات گرفتن مجوز کار به عنوان روانشناس در استان های مختلف کانادا شرایط خاص خودش را دارد و هر کدام از این استان ها جامعه روانشناسان مختص به خودش را دارد. در برخی استان ها داشتن مدرک ارشد برای گرفتن مجوز فعالیت کفایت می کند اما در برخی استان ها متقاضیان باید برای گرفتن مجوز، مدرک دکترا داشته باشند. در استان های کبک، انتاریو، منیتوبا، بریتیش کلمبیا و جزیره پرنس ادوارد، داشتن مدرک دکترا لازمه ی گرفتن مجوز روانشناسی می باشد. در استان های نیوفاندلند و لابرادور، نوااسکوشیا، نیوبرانزویک، ساسکاچوآن، آلبرتا و سرزمین های شمالی مدرک کارشناسی ارشد برای گرفتن مجوزروانشناسی کفایت می کند.
افرادی که خارج از کانادا در رشته روانشناسی کار کرده اند و دوره های کارآموزی را پشت سر گذاشته و مجوز گرفته اند نیز می توانند به عنوان نیروی متخصص از طریق برنامه اکسپرس انتری و برنامه های استانی(PNP) اقدام به مهاجرت به کانادا کنند. اما پس از مهاجرت نیز توانایی این افراد در مهارت های روانشناسی و سطح زبان شان توسط جامعه روانشناسان استانی که متقاضی مهاجرت به آن استان هستند نیز مورد ارزیابی قرار می گیرد.